Hasan Özdemir: Ruhsata Aykırı Yapılar

Her şey usulüne uygun başlar; meslektaşlarımız projelerini çizer, mühendisler hesaplarını yapar, belediyeden ruhsat alınır ve inşaat başlar. Denetimler yapılır, yapı iskân alır ve kullanılmaya başlanır.

 Kulağa kusursuz bir süreç gibi geliyor, değil mi?

 Ancak işler genellikle burada bitmiyor. Sonrasında ne mi oluyor?

 Ruhsata aykırı eklemeler devreye giriyor ve bu durum son yıllarda giderek artıyor.

Bu konu neden önemli?

 Çünkü ruhsata aykırı yapılaşma, sadece bireylerin değil, toplumsal düzenin, kentsel estetiğin ve altyapının da büyük bir sorunu

 Bu yazıda, ruhsata aykırı yapılaşmanın nedenlerini, doğurduğu sonuçları ve çözüm yollarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

             Ruhsata Aykırı Yapılaşmanın Nedenleri

 İşte bunların başlıcaları:

*Yönetmeliklerin Zorlukları:

Yönetmeliklerin bazı maddeleri uygulamada ciddi sorunlar yaratıyor. Örneğin, Konya’da yağmur suyu toplama sisteminin projelerde zorunlu tutulması büyük bir karmaşaya yol açmıştı.

 Bu sistem, bölgenin iklimine uygun olmamasına rağmen mecbur kılınmış ve hem zaman hem de maliyet açısından gereksiz bir yük yaratmıştı.

 Daha sonra bu zorunluluk kaldırıldı, ancak birçok proje bu süreçte gereksiz yere sıkıntı yaşadı.

Şu an uygulamada buna benzer gereksiz birçok yönetmelik maddesi süreci zorluyor

*Af Beklentisi:

Türkiye’de sık sık imar afları çıkarılması, vatandaşların “Nasıl olsa bir af gelir” düşüncesiyle hareket etmesine neden oluyor. Bu durum, ruhsata aykırı kaçak yapılaşmanın yaygınlaşmasında önemli bir etken. İmar barışı buna en büyük örnek

*Evrak ve Bürokrasi Yükü:

Dijitalleşmenin bu kadar yaygınlaştığı bir dönemde bile hâlâ kurumlar arasında gereksiz evrak talepleri devam ediyor. Bu durum hem zaman kaybına yol açıyor hem de süreçleri gereksiz yere karmaşık hale getiriyor.

*Tadilat Zorlukları:

Resmi ruhsatlı binalarda zamanla ihtiyaçlar değişiyor. Vatandaşlar, bu değişiklikleri yasal yollarla yapmak istediklerinde karşılarına uzun ve karmaşık bir süreç çıkıyor. Hatta bazı durumlarda bu eklemeleri ruhsatlandırmak neredeyse imkânsız hale geliyor. Bu da insanları kaçak yollara itiyor.

*Psikolojik ve Sosyal Nedenler:

o“Ev benim, istediğimi yaparım” düşüncesi çok yaygın.

oKomşunun yaptığı izinsiz eklemeyi görüp, “O yaptıysa ben de yaparım” anlayışı toplumda oldukça yaygın.

*Ekonomik Gerekçeler:

oRuhsatsız eklemeler, yapının satış değerini artırıyor.

oKira gelirini artırmak için yapılan eklemeler de oldukça sık görülüyor.

oÖzellikle ticari yapılarda, depo alanı gibi ihtiyaçlar bu tür kaçak yapılaşmayı teşvik ediyor.

Ruhsat harici Kaçak yapılaşmanın bireyler, şehir genelinde pek çok olumsuz sonuçları var:

*Kent Estetiği:

Plansız eklemeler, şehrin genel görüntüsünü bozuyor ve görsel kirlilik yaratıyor.

*Altyapı Sorunları:

Ruhsatsız eklentiler, planlananın üzerinde bir nüfus yoğunluğuna neden oluyor. Bu da su, kanalizasyon, elektrik gibi altyapı hizmetlerinde büyük sorunlar yaratıyor.

*Komşuluk Hakları:

Yasal çekme mesafelerine uymayan yapılar, komşular arasında anlaşmazlıklara yol açıyor.

*Depreme Dayanıklılık:

Ruhsatsız eklemeler, binanın statik hesaplarını olumsuz etkiliyor. Bu durum, olası bir depremde büyük riskler yaratıyor.

*Vergi Kaybı:

Ruhsatsız eklenti alanları kayıtlara geçmediği için ciddi vergi kayıplarına neden oluyor.

*Haksız Rekabet:

Ruhsatlı projelerde yasal süreçlere uyanlar, kaçak yapılarla rekabet etmekte zorlanıyor. Bu da haksız kazanç sağlanmasına yol açıyor.

                 Çözüm Önerileri

Bu sorunu çözmek için sadece belediyelerin değil, vatandaşların ve mimarların mühendislerin müteahhitlerin da sorumluluk alması gerekiyor.

*Belediyeler Daha Hızlı Hareket Etmeli:

Sorunları önceden görüp, vatandaşın sorunlarını çözmeye yönelik daha proaktif bir yaklaşım benimsemeliler.

*Daha Basit İmar Süreçleri:

Yönetmelikler sadeleştirilmeli, izin süreçleri hızlandırılmalı.

*Halkı Bilinçlendirme:

Ruhsata tabi işlemlerle ilgili daha fazla bilgilendirme yapılmalı. Özellikle, kaçak ilave yapılaşmanın olumsuz sonuçları açık bir şekilde anlatılmalı.

*Denetimlerin Artırılması:

İskân sonrası yapıların denetimi daha sık yapılmalı.

*Caydırıcı Cezalar:

Kaçak ilave yapılaşmayı önlemek için daha caydırıcı cezalar getirilmeli.

*Komisyonlar Kurulmalı:

Belediyeler ve meslek odaları, müteahhit odaları tecrübeli isimlerle iş birliği yaparak sorunlara çözümler üretmeli.

Sonuç Olarak: 2021 yılında binalarda kimlik sistemi (BKS) protokollerinin imzaları atılmış olup 5 yılda bir yapı iskanına uygun mu değil mi denetlemesi yapılacak.

Eğer bu uygulamaya geçerse ruhsat harici yapılaşmalar çok can sıkıcı hale gelir.

Ruhsat harici Kaçak yapılaşma, yalnızca bireylerin özgürlüğünü ilgilendiren bir mesele değil.

 Bu durum, kent yaşamını, toplumsal düzeni ve güvenliği etkiliyor. Eğer çözüm odaklı bir yaklaşım benimsenirse ve herkes üzerine düşeni yaparsa, şehirlerimiz daha yaşanabilir hale gelebilir.

  Sağlıcakla kalın

Hasan Özdemir -Mimar