İskanı Alınmış Bir Bina Neden Çöker?

Bir binanın iskân belgesi alması, o yapının güvenli ve yaşanabilir olduğu anlamına mı gelir?

Ne yazık ki, birçok insan bu soruya “evet” cevabını verirken, zaman zaman yaşanan trajik olaylar bize bunun her zaman doğru olmadığını hatırlatıyor.

Konya’da 1997 yılında inşaatı biten Zümrüt apartmanı 2 Şubat 2004 tarihinde 92 kişinin hayatını kaybetmesiyle Türkiye’nin en büyük yapısal bir felaketi olarak tarihe geçmiştir.

Yine Konya’da 24 Ocak 2025 de 14 daire 7 dükkândan oluşan Taşoluk Apartmanı eklendi ve az zaiyatla atlatıldı.

  Peki, depreme maruz kalmadan iskanı alınmış bir bina neden çöker? Gelin, bu sorunun perde arkasını birlikte aralayalım

*Kullanıcıdan kaynaklı etkenler

*Özellikle zemin katlarda kullanım değişliğine bağlı olarak duvar kolon kirişlere müdahale

*Eski yığma yapılarda özellikle zemin katlarda duvar kaldırma işlemi

*İskandan sonra kaçak katlar, ilaveler yapılmakta ve binanın statik yapısını değiştirmekte bu günümüzde çok yaygınlaştı

*Kirişlerin, kolonların (kaşıma) tabir edilen kesitlerinin küçültülmesi

*kolon kaldırma

*kirişlerin tamamen kesilmesi

*Hesap harici binaya yük getirilmesi

*Betonarme binalarda bile duvar kaldırılma işlemi çok sıklıkla yapılması

*Binanın su ve nemden korunamaması

*Önceki yönetmeliklerde olup şimdi iptal edilen yapısal hatalar

*Bina yapımındaki malzeme kullanımının yetersiz oluşu

*1999 öncesi binalarda mühendislik hizmetinin az oluşu

Binaların göçmesiyle ilgili yüzlerce etken sayabiliriz şimdilik burada bitirip çözüme geçelim.

 Peki, Çözüm Ne?

 * İskân süreci sadece kâğıt üzerinde değil, sahada da titizlikle yürütülmeli

* Kullanıcılar, bina içinde değişikliklerin ciddi riskler oluşturabileceğinin farkına varmalı ve kullanıcılar bilinçlendirilmeli

*Kaçak tadilatların önüne geçmek ve ağır yaptırımlar getirmek şart

*Fay hattının Konya’da da olduğu unutulmamalı

*iskandan sonra binaların en azından taşıyıcı sistem ve yangın merdivenleri ve yangın sistemleri ,5yılda bir mutlaka denetlenmeli

*İmar barışı, imar afları gündeme bile gelmemeli

* Yoğunluğu olan yapılardaki tadilatlar yıllara bakılmadan gözden geçirilmeli yapısal zararlar olup olamadığı tespit edilmeli

* Bakımsız, güven vermeyen yaşlı binaların ayıklanması ve bunlarla ilgili akademik çalışmalar yapılmalı,yıkılacak ve güçlendirme yapılacak binalar ivedilikle tesbit edilmeli

*1999 öncesi bina stokları çıkarılıp binanın sağlık durumlarına göre sınıflandırma yapılmalı

*Bütün tadilatlarda mimar mühendis ve belediyenin görüşlerine başvurulmalı, çatı aktarırken bile bu göz önüne alınmalı

*Kentsel dönüşüme yüksek katlı yerlerden başlanmalı (Nalçacı caddesi gibi)

*Belediyeler, yaşlanmış binaları olan mülk sahipleri, rant kaygısından uzak, dönüşüme katkı sağlamalı

*Yaşlanmış bu binalarda dönüşümlerin sağlanması için imar ve yönetmeliklerde haksız rekabete konu olmadan yerel yönetimler yasal kolaylık sağlanmalı.

*Binaların yapımında teknik adamların, müteahhitlerin yanında yapıma katkı veren firma ve ustalarda sorumlu olmalı ve bu teknik sorumlulukların süreleri olmalı.

       Teknik bir mimar ve mühendis kanunlarda binalar için sorumluluk süreleri haricinde de maalesef günah keçileri olmaya devam ediyorlar

 Yönetmeliklerin yeterinden fazlaca olmasına rağmen Depremlerde, binalarda çıkan yangınlarda çok can kaybının olması tesadüf değil bir şeyler ters gidiyor demektir

       İskân belgesi almak, bir binanın tamamen güvenli olduğu anlamına gelmez. Binanın ömrü boyunca yapılan her müdahale, onun sağlamlığını etkileyebilir. Bu yüzden, “iskân var, sorun yok” demek yerine, bilinçli ve dikkatli olmak şart. Unutmayalım ki, güvenli yapılar sadece kâğıt üzerinde değil, sağlam temeller üzerinde yükselir.

   Sağlıcakla kalın

MİMAR -HASAN ÖZDEMİR